Pendidikan

Wangunan Omah Jawa Ora Ucul Saka Prabawa Njaba

Joglo Pendhapa Dalem Joyodipuran Yogyakarta

Pangrembakane wangunan omah Jawa iku, ora ucul saka anane prabawa saka njaba, kayata pengaruh saka Kulo­nan (Eropah). Pengaruh kuwi ana kang banjur dadi ngowahi, ngilangi, utawa nambahi wujuding omah Jawa sing asli kaya jaman biyen. Wujuding wangunan omah Jawa saiki banjur kalaras karo kebutuhan jaman saiki. Mungguh dene pengaruh iku utamane ing babagan ba­han-bahan bangunan. Wangunan omah Jawa biyen, umume migunakake bahan bangunan sing akeh digawe saka kayu lan pring. Jalaran pengaruh jaman maju, bahan-bahan iku saiki akeh disu­lihi watu, semen, bata/batako, wesi/waja, asbes, lan liyane.

Faktor ekonomi kang luwih migatek­ake ing bab efisiensi (kayata pengiritan dana), kekuwatan lan keawetan bangu­nan, uga mrabawani marang kekarepa­ning manungsa kanggo mbangun omah anyar sing luwih praktis, ora ribet kaya omah Jawa jaman biyen. Maksude, murih ing bab pangreksaning wangunan ing wektu-wektu sabanjure, bakal ora banget repote lan ora kakehan ngetokake wragad. Mula saka iku, saiki wis akeh perangan wangunan omah Jawa, sing diganti. Umpamane, aling-aling gedheg disulihi tembok (bata, batako), balungan kayu (cagak, blandar) diganti balungan wesi sing dicor semen, umpak diganti pondhasi cor beton cakar ayam, gedheg/sirap diganti asbes gelombang lsp.

Jaman saiki, kanggo mbangun sawe­nehing wangunan omah cakrik Jawa (ka­ya ta Joglo), pancen mbutuhake wragad kaluwih larang, tur ribet memet. Mula akeh pawongan kang umume banjur mba­ngun wangunan cakrik Jawa sing “ora jangkep”. Kaya ta proyek-proyek pe­rumahan utawa pasar sing racake mi­gunakake wangunan omah cakrik Kam­pung utawa Panggangpe kang luwih pra­saja, murah, bakuh lan corake ngenut jaman.

Kajaba iku, yen dijingglengi, wangu­nan omah Joglo ing jaman saiki, tetela wujude wis ora pepak kaya Joglo jaman biyen. Omah Joglo jaman biyen, umume dumadi saka perangan rongrongan, ka­ya ta pendhapa, pringitan, senthong, dalem (omah jero), lan gandhok. Na­nging saiki wangunan pringitan lan gan­dhok wis arang digawe.

Jaman biyen, wangunan omah Jawa dibakuhi nganggo cagak minangka pa­nyangga bangunan kang diadegake ing sandhuwure umpak. Pamrihe, yen ba­ngunan omah kuwi arep dielih, bisa kan­thi luwih gampang anggone nandangi (cara kasebut diarani bedhol omah). Nanging jaman saiki, wong Jawa wis ora seneng mbangun omah kanthi wujud omah kaya jaman biyen.

Nanging, sanadyan mangkono arsi­tek­tur omah Jawa tekan saiki tetep dile­luri dening para priyayi kang remen nyeng­kuyung marang kabudayan, yaiku wong Jawa iku dhewe. Isih akeh para priyayi kang tetep ngukuhi marang aji­ning wewangunan tradhisional Jawa, sa­nadyan wis ora sacara wutuh, utawa mung katon ing wujud njabane bae. Ka­yata wewangunan omah-omah Jawa (kayata joglo lan pendhapa) kang diba­ngun dening instansi pemerintah. (*)