cerkak

DUDU SALAHKU

Dening: J.F.X. Hoery

Kebeneran banget pas aku oleh giliran penataran, mas Anto prei seminggu. Dadi bisa ngejak Aniek ana ngomah. Maune wis dadi pikiran bae, kepriye mengko Aniek yen dak tinggal nganti jam loro sajrone seminggu iku. Yen dak tinggal ngomah mesakake eyange sing dina keri-keri iki iya sering gerah. Tujune bae kok mas Anto ya bapake Aniek preine bisa ngepasi wektu aku penataran, atiku dadi cumemplong.

Kanthi anane penataran iki, kajaba kanggo peningkatan sarta nguwasani kurikulum anyar, kanggoku uga pinangka wektu kang becik lan kebeneran banget bisa ketemu kanca-kanca lawas, sing saploke pengangkatan wis arang-arang banget ketemu. Kanca-kanca sing biyen saben dina bebarengan abunemen sepur bakal kumpul maneh sajrone seminggu. Seneng. Senanjanta sebageyan gedhe wis padha rumah tangga, kepara sing putri wis padha momong kabeh. Klebu aku dhewe. Gumawang ing pangangen swasana lan kenangan nalika abunemen biyen. Jam setengah lima kudu wis siyap ing stasiun Pandangan. Yen wayahe mulih saumpama wulangane 8 jam pelajaran, kepeksa jam pungkasan ora mlebu aliyas mbolos mung saperlu kanggo nututi sepur. Marsini, Siti, Tatik, Wiwin, Naniek, iku kanca-kancaku kang paling raket. Kanca-kanca mau sumebar ing desa-desa sajroning telung wilayah kecamatan, yaiku Purwosari, Padangan, lan Kasiman.

Tenan, dina kapisan mlebu penataran apa sing sing dakgambarake dadi kanyatan. Kanca-kanca saangkatanku meh kabeh oleh giliran penataran bareng aku. Bareng padha ketemu, wah senenge nganti katone wis padha lali yen padha duwe anak bojo. Padha rangkul-rangkulan, gablog-gablogan lan sapanunggalane anggone ngesok rasa kangen marang kanca. Apamaneh Marsini bareng ngerti yen aku uga ing bahasa Indonesia bungahe ora jamak, dheweke nggablogi aku karo kandha,

“Mengko awor dadi sabangku ya, mbak AR!”

“Iya. Dhik Yayuk ana ngendhi?”

“Dheweke oleh bageyan matematika. Piye mbak Ar, Aniek wis bisa apa?”

“Wis playon, wong umur sepuluh wulan wis bisa mlaku. Malah wis suwe olehku mareni emik.”

“Lha ana ndalem karo sapa?”

“Karo bapake. Kebeneran pinuju prei.”

“Mas Anto isih ana Cirebon pa?”

“Ora. Wis pindah ana Geothermal ing Garut.”

Saben ketemu Marsini mesthi nakokake Mas Anto. Kajaba pancen wis kenal, pancen dheweke kancaku sing dhisik dhewe ngerti kisahku karo mas Anto. Kathik pancen hubungane wiwit dhek isih sekolah kaya sedulu bae.

Kajaba kanca-kanca saletingku, arang sing tak kenal. Amarga pengangkatan sangisorku sing akeh saka sajabane Bojonegoro.

Dina kapisan wis lumaku. Bali dadi murid maneh, lan swasana kaya nalika ana SPG bali tumimbul ing penataran iki. Aku sida jejer karo Marsini ing bangku larikan nomer telu. Mburiku wis dienggoni guru-guru putra, sing sebageyan gedhe durung dak kenal amarga dudu lulusan SPG Bojonegoro.

Nyandhak dina kapindho nalika awayahe nyatet, Marsini diulungi kertas sasuwek saka kanca guru mburine. Bareng kertas dibukak lan aku melu maca, wong loro dadi mesem. Marsini noleh memburi lan aku nglirik, semu geli. Kertas mau ditulisi sing muni mangkene:

“Bu Mar, aku dikenalake kanca sandhingmu iki. Wiwit ketemu wingi aku kok simpatik. Trims yaaaa....”

Kepriye olehku ora geli, wong wis pak Guru ndadak kenalan bae njaluk pearantara. Bubar noleh memburi, Marsini ngingeti aku karo driji dudinge ditumpangake lambene. Tulisan mau ora dibalesi, Marsini lan aku terus nyatet pelajaran. Bareng bel ngaso muni, aku diglandhang Marsini menyang pojok gedhung sisih mburi. Karo mlaku aku takon,

“Sapa sih Dhik asmane pak guru kancamu mau?”

“Pak Darmadi. Benne Mbak Ar, ayo dikapokake.”

“Sa sekolahan ya? Paketan saka ngendi dheweke?”

“Ana SD Batokan-Dua. Eltheha saka Magetan.”

Aku wong loro ngguyu bareng. Durung tutug anggonku omong-omongan, pak darmadi nyedhaki, terus takon Marsini.

“Kepriye, Bu?”

“Beres. Tapi kudu ngerti syarat-syarate jaman saiki.”

“Wah, ngono bae mosok kudu nganggo pelicin?”

“Lha yen ora gelem mengikuti kahanan jaman ya terserah. Kari milih kepingin batal apa kasil.”

“Okelah yen pancen mangkono syarate. Menyang endi, nonton apa Miroso?”

“Karo-karone.”

“Ya wis beres,” njawab mangkono, Pak darmadi terus nyawang aku. Banjur kawetu tembunge,

“Kepriye Dhik, kersa ta?”

Aku meneng bae, ora mangsuli, kuatir yen salah kedaden. Masiya mung guyon rak ndrawasi, jer nyatane aku wis duwe anak-bojo. Nanging sajake pak guru darmadi sing mesthine adhik kelasku iki malah nekad lan kandhane tetep ora basa.

“Jenengmu rak Aryati ta, mau aku dikandhani pak Pur. Rak isih single ta. Mosok meneng bae?”

Aku tetep meneng bae, lan sajake dheweke grisinen kabukten terus ninggalake aku, karo kandha marang dhik Marsini.

“Tenanan lho Bu Mar!”

“Dhik Mar, mbok dheweke dikandhani sapa sabenere aku iki. Mundhak kisinan lan mesakake.”

“Bene Mbak Ar, ben ditutugake. Pancen ana kono sifate iku sing ora daksenengi. Yen durung ketanggor rak ora kapok, mulane iki kesempatan sing apik kanggo ngapokake dheweke.”

Wis telung dina penataran lumaku. Pak Darmadi saya nekad anggone nyedhaki aku. Malah nalika bel mlebu dheweke gageyan nglingguhi kursine Marsini karepe arep njejeri aku. Nanging bareng, Marsini mlebu terus diuring-uring lan Pak Darmadi sidane isin dhewe. Jane aku ya mesakake, niyatku arep dakblakani yen aku wis duwe anak bojo. Nanging Marsini tetep ora oleh.

Mlebu bubar ngaso aku dadi kontring dhewekan amarga buku cathetanku ora ana. Kamangka mau daktumpuk ing njero laci meja. Marsini daktakoni, dheweke uga ora ngerti malah melu bingung nggoleki. Daktakokake ngiwa nengen ora ana sing ngerti. Sidane aku mupus, tujune isih ana buku kosong liyane. Nanging cathetan sing wing-wingi iku, aku rak kepeksa kudu nyathet maneh. Nganti mulih buku cathetanku ora ketemu lan ora ana sing ngakoni nggawa.

Dina esuke nalika aku mlebu ruang arep ndeleh buku ditututi pak darmadi karo nyangking buku kandel. Dheweke terus nyedhaki aku karo kandha,

“Iki lho Dhik Ar, bukumu wis dak salinake ing buku kandel iki. Mengko ora susah nyatet, daktulisake maneh bae.”

Aku kaget. Dadi sing njupuk bukuku wingi dhewekwta. Ngono dhek wingi ditakoni Marsini ora ngaku. Ngono dhek wingi diatkoni Marsini ora ngaku. Atiku ddi mangkel, pamaneh kathik ngundang aku dhik. Lagi, umure bae jelas tuwa aku. Masa dhinese ya dhisik. Aku. Aku banjur setuju banget karo trekahe Marsini arep ngapokake dheweke. Iki kudu dhendham, mung sawijining pepenget amrih dheweke luwih ngati-ati ngadhepi bocah putri apamaneh kanca-kanca guru putri.

“Ngono wingi ana wong kontring kok kendel bae,” kandhaku mbukani rembug.

“Mergane aku seneng sampeyan,” jawabe mblubut. Aku tambah mangkel. Sidane aku mantep karo krenahe marsini anggone arep ngapokake. Durung nganti dakwangsuli maneh, kaselak Marsini mlebu kelas.

“Hayo, semayan apa iku!” pambengoke Marsini lan Pak Darmadai dhewe terus metu nglungani.

“Dhik, tibake bukuku dheweke sing nggawa!”

“Aku dhek wingi wis ngira.”

Buku kandel lan buku cathetan dhek wingi dibalekake. Bareng dakbukak, ing njero ana amplope. Amplop dakulungake Dhik Marsini dakkon mbukak. Tibake ing njero amplop isi layang katresnan kanggo aku. Kathik isine terus blaka suta bae.

“Dhik Ar.

Arepa kepriye aku ora bisa pisah karo sampeyan. Wiwit ketemu ana kantor sawatara wektu kapungkur aku tansah katon-katonen bae. Mulane bubar penataran mengko aku wis sedya arep nglamar dhik Ar. Lan wiwit mengko yen kodur dakterake.”

Salam tresna:

DARMADI

“Percaya ora saiki awakmu Dhik Mar, rak tambah gendheng ta. Coba yen ngene iki kepriye, wis saiki bae blakanana.”

“Wis ngene bae saiki Mbak, sampeyan semayani gelem diterake suk pungkasan penataran lan kudu karo aku barang. Benne ngerti dhewe. Karone aku ya wis kangen karo Aniek.”

“Ya wis yen karepmu ngono. Aku setuju, karone yen mengkone dheweke kisinan ya dudu salahku lho Dhik Mar.”

Tenan, mulih penataran karepe Pak Darmadi arep ngeterake aku, nanging daksemayani suk pungkasan penataran bae bebarengan karo Dhik Marsini barang. Dheweke nampa janjiku iki.

Dina penutupan penataran mulihe jam sewelas, amarga acarane pancen mung penutupan bae. Pak Darmadi sida tindak omahku. Aku sepedahan dhewekan, dene Pak Darmadi mboncengake Dhik Marsini. Ing dalan wong telu ora pati akeh jejangongan. Batinku sejatine ya ora kepenak lan mesakake Pak Dar.

Marang mas Anto kabeh mau dakcritakake, kepara layange barang diwaos Mas Anto. Mas Anto mung gumujeng bae, amarga kedadeyan ngene iki ora pisan pindho.

Biyen wis nante kancane mas Anto ngira yen aku iki adhike Mas Anto. Aku ditembung menyang Mas Anto jare arep dipek. Mas Anto kepeksa gumuyu lan dikon kandha dhewe, nanging durung nganti kandha wis diomongi kancane yen aku dudu Adhike Mas Anto, nanging bojone. Tibake saiki, sawise aku duwe anak siji, isih ana maneh sing kecelik. Sepisan maneh iki dudu salahku.

Tekan nglatar keprungu swarane mesin ketik, kang ora liya mesthi Mas Anto ngrampungake naskah-naskahe. Aku ngebel karo mudhun saka sadhel. Krungu swara bel sepeda, Aniek mlayu metu karo bengok-bengok.

“Ibu awuh.... Ibu awuh, ..... Apaaakkk, Ibu awuh.....”

Aniek nubruk aku, Mas Anto nututi metu saka kamar kerjane. Marsini mudhun saka boncengan terus ngrebut Aniek sing dakbopong, diciweli pipine karon disun. Aku nyawang memburi katon Pak darmadi kaya wong bingung, ndomblong lan praupane katon mbrabak.

“Mangga Pak, pinarak. Dhik Mar, Pak Dar diaturi ta, kok ditinggal.”

“Eh, iya, mangga Pak Dar!” pangajake Dhik Marsini. Mas Anto metu ngerti ana Dhik Marsini banjur mbagekake.

“Oh, Dhik Mar, kadingaren. Nganti Aniek wis playon lagi tindak mrene maneh.”

“Kenalke Mas Ant, kancane Dhik Mar.”

“Oh, mangga...mangga pinarak.”

Aku ndhisiki mlebu ngomah terus nata kertas-kertas tik lan nata majalah-majalah basa Jawa sing mblangkrah ana meja, ketoke bar nggo dolanan Aniek. Pancen majalah-majalah basa Jawa kang dadi pasrene omahku.

Wong papat banjur padha lungguhan, aku karo mangku Aniek kang lagi ngedhot. Pak Darmadi ora pati ana guneme, kapara akeh menenge lan ora wani nyawang aku. Senajan aku karo Marsini nggawe suwasana biyasa, nanging Pak darmadi katon sajak nanggung rasa isin.

Nganti pamitan Pak darmadi ora akeh omongane ora kaya dhek ana penataran. Embuh ana ndalan utawa ana sekolahan sesuk, Marsini dikapakake dening Pak darmadi. Aku melu ngrasa mesakake marang Pak darmadi sing digambar Dhik Marsini. Nanging kabeh iki rak dudu salahku. Senajan mangkonoa aku karo nguntapake tekan ndalan isih mbukani rembug.

“Aja kapok tindak gubugku lho, Pak Dar.”

“Inggih, matur nuwun,” jawabane malih basa terus melahi sepedhahe sawise Marsini ngamplok ing boncengan.

(Jaya Baya Nomor 45, Tanggal 12 Juli 1981).

Diambil dari buku “Banjire Wis Surut” kumpulan crita cekak, anggitane J.F.X. Hoery), halaman 45-53).